بررسی آستانه مساحت شیب خندق ها در حوزه آبخیز ظهیرآباد شازند-استان مرکزی

شناخت فرایندهای موثر در فرسایش به خصوص آستانه­ ها یکی از راه­ کارهای مهم مدیریتی منابع آب و خاک محسوب  می­ شود. فرسایش خندقی یکی از مهمترین منابع رسوبدهی حوزه­ های آبخیز است که برای آن آستانه­ های مختلف از جمله مساحت-شیب یا توپوگرافی تعریف شده است. در این پژوهش به تحلیل آستانه توپوگرافی خندق ها در حوزه آبخیز ظهیرآباد شازند پرداخته شد. ابتدا بر اساس عملیات میدانی و مدل رقومی ارتفاع، مشخصات مورفومتری 14 خندق همراه با نمونه­ برداری خاک و خصوصیات پوشش گیاهی اندازه­ گیری شد. سپس با تحلیل­ های عاملی و خوشه­ ای، خندق های همگن منطقه مطالعاتی تعیین شد و رابطه توانی مساحت-شیب برای آن ها تهیه شد. طبق نتایج، همبستگی قوی بین مساحت با شیب آبخیز خندق ها مشاهده نشد. به­ طوری­ که ضریب تبیین از نقطه ایجاد و نقطه گسترش کل خندق های مطالعاتی به ترتیب برابر 0.111 و 0.181 به دست آمد. با توجه به نتایج، فرایند غالب در ایجاد و گسترش خندق های منطقه ظهیرآباد مربوط به تمرکز جریان و فرسایش خطی است که بر روی دامنه های شیب­ دار منجر به تشکیل و توسعه خندق شده است. با توجه به غالبیت بافت لومی خاک، تغییر کاربری و تخریب پوشش گیاهی در منطقه، پیشنهاد می شود تا ضمن بررسی الگوی استفاده از اراضی منطقه، بهینه سازی کاربری و تقویت پوشش گیاهی دامنه­ ای به منظور کنترل فرسایش خندقی انجام گیرد.